Historia Kolonii

Kolonia Artystów (wcześniej działająca na terenie Stoczni Gdańskiej i przy ulicy Miszewskiego 18)  jest jednym z ciekawszych miejsc artystycznych w całym Trójmieście. Od 2015 pod szyldem Nowa Kolonia jest prowadzona przez Sylwestra Gałuszkę i Katję Smoła. Popularyzuje i promuje sztukę, w tym niszową i niezależną oraz wspiera i organizuje projekty kulturalne, artystyczne i społeczne. W niezwykle sterylnym wnętrzu, będącym tłem idealnym, dzieje się sztuka i realizowane są projekty artystyczne, między innymi cykl koncertów pt. 3w1 (jednego wieczoru odbywają się trzy koncerty) czy DNA (najciekawsze projekty muzyczne i video z zakresu Drone Noise Ambinet) oraz OPEN – Otwarte Projekty Eksperymentów Narracyjnych innowacyjny projekt otwartych narracji artystycznych, oparty na działaniach z zakresu sztuk wizualnych.  Kolonia jest nową przestrzenią spotkań, czynna od wtorku do soboty. Na miejscu działa też mini czytelnia/księgarnia/ sklep z płytami winylowymi i kasetami oraz kawiarnia.

Kolonia Artystów funkcjonuje od 2001 i zawsze była istotnym miejscem na mapie działań artystycznych w Polsce. Atrakcyjność tego miejsca niewątpliwie była połączona z poprzednią lokalizacją Kolonii Artystów na terenach Stoczni Gdańskiej w latach 2001 - 2008. Stocznia Gdańska stała się symbolem przemian politycznych oraz odzyskaniem wolności, zwłaszcza w tym przypadku wolności i prawa do wypowiedzi artystycznej. Jest to interesujące zjawisko, gdyż z jednej strony funkcjonuje tam wciąż obecny etos robotnika-stoczniowca, a z drugiej strony miejsce to staje się coraz bardziej kojarzone z przeprowadzanymi na tym terenie działaniami artystycznymi.

 

Idea KA

Idea Kolonii Artystów powstała dużo wcześniej i dotyczyła nie zrealizowanego projektu Otwarte Atelier, który miał dać szansę artystom trójmiejskim do zamieszkania i pracy w niszczejącym budynku Łaźni (w budynku gdzie powstało później Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia). Mikołaj Robert Jurkowski namówił min. Waldemara Rudzickiego oraz Leszka Huka do odnowienia tego projektu na postoczniowych terenach. Dzięki przychylności współwłaściciela terenów byłej Stoczni Gdańskiej Synergii'99 istniało kilka propozycji budynków, które mogły zostać oddane do dyspozycji artystów. Zdecydowano się na budynek, w którym mieściła się była Centrala Telefoniczna i mała Sala BHP, gdyż nadawał się on do natychmiastowej adaptacji. Budynek został przekazany artystom zimą 2001 roku i natychmiast przystąpiono do jego remontu, artyści zaczęli adoptować przestrzenie na swoje pracownie.

Kolonia Artystów miała dać szansę młodym artystom, którzy nie mają warunków lokalowych, a są aktywni i zdolni do przeprowadzenia działalności artystycznej w tym miejscu. Projekt ten, jak podkreśla Mikołaj Robert Jurkowski, był pierwszym projektem w Polsce utrzymywanym przez samych artystów. Artyści płacili za wodę, prąd, zimą za ogrzewanie. Były to bardzo preferencyjne ceny jak na warunki gdańskie i artystów było stać na zamieszkanie i pracę w Kolonii Artystów. Była to pierwsza na tych terenach inicjatywa artystyczna. Jako pierwsi przedstawili projekt Kolonii Synergii'99 oraz jako pierwsi oswajali ze sobą pracujących tu nadal pracowników Stoczni. Dopiero później działalność podjął na terenach Stoczni Teatr Znak, Dyskusyjny Klub Filmowy Miłość Blondynki, Modelarnia oraz powołany przez Anetę Szyłak Instytut Sztuki. W budynku Kolonii Artystów powołana została Galeria Mm, w której został przeprowadzony projekt Młodzi Młodego Miasta. Projekt ten miał prezentować młodych, nieznanych artystów, którzy tam pracowali lub z Kolonia współpracowali. Galeria Mm została powołana do tego, by dać szansę tym artystom, którymi w Gdańsku nikt się nie zajmował. Instytucje i galerie miały ambitne plany, wspomina Mikołaj Jurkowski, natomiast nam chodziło o to by dać szanse tym artystom na zaprezentowanie tego co robią. Galeria Mm prezentowała zatem, młodych artystów, którzy niejednokrotnie mieli w tej galerii swoje pierwsze indywidualne wystawy.

Wielu artystów debiutujących w Galerii Mm nadal funkcjonuje w środowisku artystycznym. Mieli między innymi tu wystawy tacy artyści jak: Mariusz Waras, Jakub Bielawski, Tomasz Kopcewicz, Jakub Pieleszek, Anna Reinert, Anna Witkowska. Kolonia Artystów proponowała w czasie odbywających się wernisaży również inne akcje towarzyszące. Ważnym wydarzeniem była akcja Artyści Przeciw Wojnie, która miała miejsce w styczniu 2003 roku podczas wejścia wojsk polskich do Iraku. Oprócz wystawy prezentującej prace tematycznie związane z tym wydarzeniem, miały miejsce również koncerty i wykłady. Istotnym wydarzeniem była również akcja Wolny Tybet, która połączona była z prezentacją kultury tybetańskiej, pokazem zdjęć, warsztatami jogi oraz koncertem muzyki tybetańskiej, który miał miejsce na dachu budynku. Różnorodność działań podejmowanych przez Kolonię Artystów miała miejsce również dzięki współpracy z Dyskusyjnym Klubem Filmowym Miłość Blondynki. Odbywały się tutaj niezależne pokazy filmów wybitnych artystów, jak wspomina Mikołaj Jurkowski - "wydarzenia filmowe nie były samym obrazem, ale również połączone były z pewną inscenizacją czy daną wystawą, która jeszcze poszerzała odbiór tych ludzi, którzy mogli uczestniczyć w koncercie czy pokazie video art". Istotnym elementem działań na terenie Stoczni były również przeprowadzane bezpłatne warsztaty edukacyjno - artystyczne „Dotyk Sztuki”, „Wędrowcy”. Warsztaty prowadzone były w Galerii Mm podczas trwania jeszcze wystawy młodego artysty. Wystawa zatem miała również charakter edukacyjny. Warsztaty prowadzone były również z udziałem artysty i tematycznie związane były z daną wystawą. W bezpłatnych warsztatach brały udział dzieci robotników Stoczni, jak również dzieci pochodzące z rodzin dysfunkcyjnych, jak mówi Mikołaj Jurkowski, "w przeciągu trzech lat naszej działalności edukacyjno - artystycznej udział wzięło ok. tysiąca dzieci, na przykład w projekcie na 1 maja przedstawialiśmy dzieciom historie Stoczni, brały udział w wystawie Drogi do Wolności. Dzieci zbierały ze Stoczni różne elementy, które używały potem do budowy swoich instalacji czy obiektów, tworzyły mapę Stoczni i malowały na cegłach". Dzięki warsztatom dzieci poznawały sztuką współczesną, również przez serię wykładów o sztuce połączonych z pokazem slajdów. Warsztaty te nadal są kontynuowane projekcie Kraina Kreatywności, warsztatach mających miejsce w Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia.

Z powodu restrykcyjnych umów ze strony współwłaściciela postoczniowych terenów działania, które dotyczyły całego budynku ograniczyły się do dwóch pomieszczeń i dlatego powołano Wolną Pracownię PGR ART, która otwarta była na różnorodne działania. Od sierpnia 2004 roku powstał nowy projekt Extreme-art, do udziału którego zaproszono wybranych artystów z Polski. Przestrzeń Pracowni PGR ART podzielona była na dwie części i łącznie powierzchnia ta miała ok. 100 metrów kwadratowych. Pierwsza część to miejsce na pracownię, która podczas wernisażu zamieniała się w miejsce wystawiennicze i stawała się formą galerii. "Projekt polega na tym, tłumaczy pomysłodawca projektu Sylwester Gałuszka, że artysta dostaje do swojej dyspozycji wolną Pracownię PGR ART. Osoba ta przyjeżdża ze swoimi pracami, które tu prezentuje podczas pierwszego wernisażu. W przeciągu 4 tygodni artysta tworzy pod wpływem inspiracji Stocznią i otoczeniem, poznaje nowych ludzi i wnika w klimat tego miejsca. Następnie prace te pokazywane są na kolejnym wernisażu i prace te stają się częścią pierwszej kolekcji młodych artystów związanych ze Stocznią. Każdy artysta biorący udział w projekcie Extreme art. ma dwa wernisaże. Jest taki plan zgromadzenia tych prac i pokazywania ich w Polsce i zagranicą". W projekcie brała udział jako pierwsza Agnieszka Jarząb z Wrocławia, Magda Bielesz z Warszawy, Marzena Szpunar z Wrocławia, Urszula Białowąs z Warszawy, Kama Sokolnicka, Łukasz Chrobok z Hamburga. Projekt Extreme-art cieszył się dużym zainteresowaniem i przyciągał wiele zainteresowanych nim artystów. Bardzo istotna była konfrontacja artystów z Trójmiastem, poznanie jego atrakcji i uczestniczenie w jego życiu artystycznym oraz stworzenie niepowtarzalnej kolekcji dzieł powstałych na terenie Stoczni.

Mariola Malinowska 

 

2008

04.01.2008 nowy właściciel terenów postoczniowych - BPTO usunął artystów z budynku 175A. Została zaproponowana przestrzeń zastępcza, jednak bez możliwości organizowania wystaw i koncertów. Artyści zostali pozbawieni miejsca wystawienniczego oraz przestrzeni która generowała nowe zjawiska artystyczne i muzyczne w Trójmieście. Od 2008 prowadzone były rozmowy z przedstawicielami Urzędu Miasta. W marcu 2008 zaproponowana została lokalizacja przy ulicy Elbląskiej 66. Ogromna przestrzeń, której utrzymanie miesięczne znacznie przekroczyło możliwości finansowe artystów. W styczniu 2009 została założona Fundacja Kolonia Artystów. Kolonia Artystów- Gdańsk Stocznia była niewątpliwie miejscem, które emanowało niezwykle silną i inspirującą energią. Młodzi artyści przybywali by zaczerpnąć czegoś dla siebie, poznać to miejsce, nawiązać kontakty i tworzyć swoją sztukę.